- دزدی و غارت: داعش با حملات میدانی و هک کردن حساب بانک ها، دزدیدن احشام و محصولات کشاورزی و همچنین فروش آثار باستانی ثروت بسیاری برای خود جمع کرده است.

- جزیه: داعش اقلیت های دینی تحت سیطره خود را مجبور به پرداخت جزیه می کند.

- فدیه: تا سال ۲۰۱۴، داعش نزدیک به ۲۰ میلیون دلار از بستگان و خانواده های گروگان های خود مبالغی را به عنوان فدیه گرفته است.

- نفت: مهم ترین منبع مالی داعش فروش نفت است. گروه تروریستی داعش برخی از مناطق نفت خیز عراق را در تصرف دارد و گفته می‌شود درآمد قابل توجهی از فروش غیرقانونی نفت کسب می‌کند به نحوی که برخی ناظران آن را "ثروتمندترین سازمان تروریستی جهان" نام داده‌اند. خبرگزاری روسیا الیوم گزارش داده که گروه تروریستی داعش روزانه یک تا یک و نیم ملیون دلار از میدان‌های نفتی عراق و سوریه درآمد کسب می‌کند.

  داعش از این میدان‌ها روزانه حدود 20 تا 40 هزار بشکه نفت استخراج می‌کند. روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف در ماه ژوئن گزارش داد که تکفیری‌ها از فروش و قاچاق نفت موصل روزانه معادل یک میلیون دلار درآمد به دست می آورد. یک گزارش مستقل آمریکایی نیز فاش کرد که تشکیلات داعش از طریق نفت در عراق و سوریه، روزانه 3 میلیون و در ماه 90 میلیون دلار به دست می آورد. 

فروش نفت، که مهم ترین منبع درآمد این گروه تروریستی محسوب می شود، مهم ترین عاملی است که سبب شده این گروه بتواند تاکنون کنترل خود را بر مناطق تحت اشغالش تداوم بخشد. داعش می تواند با این پول، زیرساخت های خود را بازسازی و همچنین «وفاداری» نیروهای تحت فرمان خود را تضمین کند، اما موضوع تنها به اینجا ختم نمی شود، زیرا بر اساس گزارش ها، این گروه توانسته با همین درآمدها، اقدام به وارد کردن تجهیزات و همچنین استخدام متخصصان خارجی کند تا میزان استفاده خود از ذخایر تحت کنترلش را بیش از پیش افزایش دهد.

این گروه شبکه ای از پالایشگاه کوچک و ابتدایی را در تریلرهایی ایجاد کرده است که از آن برای تأمین نیازهای سوخت خود استفاده می کند. گزارش ها حاکی از آن است، کارگرانی از ترکیه و منطقه کردستان عراق برای کار در این پالایشگاه ها استخدام شده اند. گفته می شود، برخی مقامات ارشد شرکت های نفتی دولتی عراق در مناطقی که اکنون تحت کنترل داعش هستند نیز برای این گروه کار می کنند.

اما سؤال اصلی همچنان باقی است. در میانه این همه جنگ و کشتار، داعش این نفت را چگونه تبدیل به پول می کند؟

مسلما باید دستگاه قدرتمندی در پشت صحنه استحصال و فروش نفت توسط داعش وجود داشته باشد. در این باره برخی گزارش ها نشان دهنده این است که ترکیه نقش اصلی را در فروش نفت داعش ایفا می کند.

  تاریخچه صادرات نفت از سوی داعش به ۱۴ تیر ۱۳۹۳ باز می‌گردد. داعش نخستین محموله‌های نفت را از میدان نفتی "عجیل"، آغاز و آن‌ها را از منطقه کردستان عراق صادر کرد. رویترز اخیرا نوشت که اعضای داعش به‌هنگام اشغال مناطقی در شمال عراق، چهار میدان نفتی کوچک را به تسلط خود درآوردند. در نزدیکی شهر موصل در شمال عراق، داعش دو میدان نفتی «نجمه» و «قیاره» و در نزدیکی شهر تکریت هم دو میدان نفتی «حمرین» و «عجیل» را اشغال کردند.

  گفته می‌شود افرادی که نفت را از این گروه می‌خرند از راه‌های تحت کنترل این گروه و از طریق شهرهای کفری یا غدیرکرم به پالایشگاه‌ها یا با هماهنگی ایست‌های بازرسی از طریق شهر مخمور به منطقه کردستان می‌رسانند. نفت هرچند تنها یکی از منابع درآمد داعش است، اما به‌لحاظ اهمیت خرید و فروش نفت در خاورمیانه، مهم‌ترین علامت سوال خزانه داعش محسوب می‌شود.

داعش نفت میدان‌های کونیکو و التیم در استان دیر الزور سوریه و دو میدان النجمه و القیاره عراق را به داخل انبارهای زیرزمینی پمپاژ و با تانکر به شهر کردنشین زاخو در همسایگی استان شرناق ترکیه قاچاق می‌کند. بنابر گزارش روسیا الیوم، مافیای قاچاق نفت که شامل تاجران کرد، ترک و اسرائیلی می‌شود روزانه 70 تا 100 تانکر را در شهر سلوبی ترکیه به واسطۀ یک اسرائیلی معروف به «دکتر فرید» یا «حاجی فرید»، دریافت می‌کند. این دلال اسرائیلی که دارای تابعیت یونانی است، نقش هماهنگی بین مافیای نفتی و سه شرکت اصلی خریدار نفت داعش را برعهده دارد. 

«دکتر فرید» با هماهنگی مافیای نفت، نفت خام داعش را به قیمت بشکه‌ای 15 تا 18 دلار خریداری می‌کند و از طریق سه بندر ترکیه به نام‌های مرسین، دورت بول و جیهان به اسرائیل ارسال می‌کند. در همین زمینه، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در نشست اخیر سران گروه بیست که در تاریخ 24 آبان در ترکیه برگزار شد، گفت: «برخی از کشورهای حاضر در این نشست در زمینۀ قاچاق نفت با داعش همکاری می‌کنند.» روسیه در راهبرد تازه خود حمله های هوایی بیشتر را به شاهرگ حیاتی و درآمدساز داعش یعنی نفت، که با عرضه گسترده و پرحجم، سالانه حدود 800 میلیون دلار درآمد کسب می کند، در دستور کار قرار داده است. پیش تر نیز پوتین، رئیس جمهور و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه گفته بودند اطلاعات کسب شده نشان می دهد داعش با خریداران نفت در ترکیه معامله نفتی دارد. پس از هدف قرار گرفتن جنگنده روسیه توسط ترکیه نیز، پوتین اعلام کرد، ترکیه هواپیمای روسی سوخو-24 را برای دفاع از مسیر قاچاق نفت از سوریه سرنگون کرد. پوتین تاکید کرد، دلایلی کافی داریم که اعلام کنیم تصمیم برای سرنگونی هواپیمای نظامی روسی در سوریه برای دفاع از مسیرهای قاچاق نفت به ترکیه گرفته شد. دفاع از ترکمن های سوریه بهانه ای بیش نیست.

شبکه تلویزیونی خبری روسیه 24 نیز در این رابطه گزارش داده است: ترکیه با گروه تروریستی داعش معامله نفتی می کند و روزانه 4/5 میلیون دلار نفت از این گروه تروریستی خریداری می کند. پسکوف، تحلیلگر این شبکه، همچنین درباره اخبار و اطلاعات انتشار یافته در زمینه همکاری ترکیه در تجارت چند میلیارد دلاری نفتی با داعش از منابع سوریه و عراق، گفت: اطلاعاتی در مورد علاقه پسر رئیس جمهور ترکیه به تجارت نفتی وجود دارد.

«اسماعیل حقی پکین» رییس سابق اداره اطلاعات ارتش ترکیه نیز در این باره اعلام کرده است، با توجه به این که جنگنده روسی ساقط شده توسط نظامیان ترکیه ای نیت خصمانه نداشته است، اکنون این خطر وجود دارد که رئیس جمهور روسیه برای پاسخ به این اقدام و مستند به اطلاعات تجارت نفتی داعش، آنکارا را به دادگاه بین المللی بکشاند. وی افزوده است، روسیه در واکنش به این موضوع، می تواند برای مراجعه به دادگاه بین المللی لاهه از اطلاعات فروش نفت داعش از طریق خاک ترکیه استفاده کند و آمریکا هم از فعالیت های آنکارا در منطقه اطلاعات دارد.

مقام سابق ترکیه ای افزود: روسیه از خریداران نفت داعش و این که نفت کجا ارسال می شود و چگونگی تحویل پول ها و بسیاری مسائل دیگر آگاه است و در همین حال، شاید آمریکا هم به تاکتیک شانتاژ متوسل شود. پکین درباره این که آیا ممکن است، آنکارا از معاملات نفتی با داعش بی خبر باشد؟، گفت: به احتمال قوی نفت داعش از خطوط انتقال نفت رسانی ما می گذرد و بخشی از آن با تانکرها حمل و سپس تصفیه می شود که تمامی مسیر عبور این محموله های نفتی به طور کامل آشکار است.

«محمدعلی ادیب اوغلو» نماینده سابق حزب جمهوریخواه در مجلس ترکیه هم در این باره گفته است: یکی از بزرگترین منابع تامین نیازهای مالی تروریست ها، بویژه داعش، فروش نفت است که با همکاری افراد نزدیک به برخی از بلندپایه ترین مقام های اقلیم کردستان عراق و در چارچوب منافع شرکت های آمریکایی، روانه ترکیه می شود.

«جان کریاکو»، مامور سابق سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) نیز در این باره گفت: داعش با برقرار کردن خط لوله انتقال نفت از عراق به ترکیه، درآمد سرشاری کسب می کند. داعش توانسته با ایجاد ارتباط بین منابع نفتی اشغال شده در عراق و خاک ترکیه، تجارت نفتی خود را با خریداران نفت گسترش دهد. 

همچنین عناصر عضو گروهک ارتش آزاد سوریه نیز اخیرا ادعا کرده اند که تصاویری از قراردادهای نفتی داعش با ترکیه را در اختیار دارند. روزنامه بیلد آلمان نیز در گزارشی تحت عنوان « روسیه حق داشت، نفت داعش به ترکیه می رود» نوشت حملات هوایی روسیه به تاسیسات نفتی تحت کنترل گروه تکفیری صهیونیستی داعش موجب نارضایتی ترکیه، خریدار اصلی احتمالی نفت این گروه، شده است. نویسنده این مقاله نوشت: بازرگانان ترکیه با شبه نظامیان افراطی قرارداد خرید نفت امضا کرده و با چنین اقدامی موجب شده اند. آن ها هفته ای ده میلیون دلار از محل فروش نفت درآمد داشته باشند. این روزنامه در عین حال تاکید کرد ترکیه تنها کشوری نیست که برای منافع شخصی خود با شبه نظامیان گروه داعش قراردادهای کثیف نفتی می بندد، بلکه قاچاقچیان از طریق بازار سیاه، نفت خریداری شده از این گروه را در اختیار اردن و منطقه کردستان قرار می دهند.

کرملین از مدت ها پیش اطلاعاتی به دست آورده بود که از انتقال نفت از مناطق تحت کنترل گروه داعش در سوریه به ترکیه حکایت داشت. از این رو، ترکیه نتوانست از حملات نیروهای هوا فضای روسیه به تاسیسات نفتی تحت کنترل این گروه چشم پوشی کند. بنابراین با هدف قرار دادن جنگنده روسی این پیام را به کرملین داد که به نوعی با داعش ارتباط دارد. 

در صورتی که گروه تروریستی داعش نتواند نفت خود را به دست خریداران برساند این گروه به طور کامل فلج خواهد شد و شکست دادن آن سریعتر روی خواهد داد، اما تا زمانی که ترکیه به عنوان واسطه اصلی در فروش نفت داعش عمل می کند، نباید شعارهای ضد داعشی اردوغان را باور کرد. داعش برای خرید نفت تنها از طریق ترکیه می تواند اقدام کند و گرنه کشور دیگری در همسایگی داعش قرار ندارد که بتواند با این گروه همکاری کند.

منبع: بصیرت